Lấp lánh vẻ đẹp sành sứ ở chùa Chén Kiểu
Khoảng 30 tấn chén, đĩa đã được ốp lên tường ngôi chùa cổ Sà Lôn (Wath Sro Loun theo tiếng Khmer) nên tên cổ tự này còn được gọi là ‘chùa Chén Kiểu’.
Mỗi ngôi chùa ở Sóc Trăng là một “tác phẩm” kiến trúc riêng, đặc biệt chùa Chén Kiểu (xã Đại Tâm, huyện Mỹ Xuyên) là nơi trong nhiều thập niên các tăng ni và Phật tử sử dụng chính những mảnh chén, đĩa tạo nên các họa tiết trang trí ấn tượng, độc đáo.
Theo các cao niên ở đây thì có khoảng gần 30 tấn sành sứ phế liệu các loại đã được bà con trong các phum, sóc quyên góp, thu mua từ nhiều sử dụng để ốp lên các bức tường của ngôi chùa, khi xây dựng lại năm 1969.
Có những chiếc đĩa quý, còn tương đối nguyên vẹn được giữ nguyên ốp lên tường, cạnh những mảnh chén, đĩa vỡ, hoặc đập nhỏ tạo thành những hoa văn phối kết nổi bật trên tường ngôi chánh điện của chùa.
Chiến tranh từng làm hư hại nặng ngôi chùa cổ xây dựng từ năm 1895 và sự cần mẫn trong suốt 11 năm ròng rã dựng lại chùa, các nghệ nhân dân gian chưa từng học qua kỹ thuật ốp các loại men sứ lên tường, lý thuyết điêu khắc và mỹ thuật đã biến những mảnh vỡ bị lãng quên thành “kiệt tác” mảnh sành.
Năm 2012 chùa Chén Kiểu xây dựng thêm khu sala, trường học trong khuôn viên chùa và ước tính đã có khoảng 9.000 chiếc chén, đĩa tiếp tục được dùng để trang trí, ốp các bức tường những công trình này…
… nơi những mảnh sành sứ bỏ đi được các tăng ni và Phật tử của chùa tỉ mẩn chọn lựa, cắt dán trở nên hữu dụng, quanh năm phản chiếu ánh sáng mặt trời làm cho ngôi chùa bừng sáng, lung linh những mảng màu. Từng chi tiết nhỏ là ở những bức tường đều được các nghệ nhân chạm trổ bằng nhiều đường nét hoa văn tinh xảo, ma mị.
Kiến trúc nổi bật và gây ấn tượng mạnh mẽ nhất ở mặt đứng, nơi các đầu cột ở bốn góc được trang trí hình tượng các tượng nữ thần có cánh Kâyno ở tư thế vươn lên đỡ lấy diềm mái, tạo sự chuyển tiếp giữa phương đứng của các cột và phương ngang của mái. Đây là sự phối kết hài hòa những hoa văn khảm sành sứ đẹp mắt trên cột, tường, cầu thang và mái chùa.
Dọc theo cầu thang là những chiếc chén, đĩa úp miệng vào nhau và đáy chén, đĩa được ốp vào tường.
Chén, đĩa trang trí ở “kiệt tác” mảnh sành này được tạo nên bởi sự sáng tạo và đôi bàn tay khéo léo, tài hoa của các vị chư tăng trong chùa cùng những nghệ nhân Khmer Nam Bộ.
Dọc lối dẫn vào ngôi chánh điện của chùa là hai hàng tượng có khuôn mặt tiên nữ Apsara tượng trưng cho sắc đẹp vĩnh hằng. Các cô gái Apsara duyên dáng, đầy đặn và căng tràn nhựa sống cũng chính là một biểu tượng cho tinh thần của người Khmer, nổi bật trên nền ngôi chánh điện khảm sành sứ.
Phía sau chùa là Khu vườn Phật Thích Ca giảng đạo và nhập Niết bàn, một quần thể kiến trúc gồm nhiều tượng Phật lớn nhỏ, mô phỏng khá sinh động về cuộc đời của Đức Phật.
Trọng Chính
